<!->

Πανηγύρι Αγίας Κυριακής στη Δήλο, 7 Ιουλίου

    Ο πιο όμορφος από τους αθανάτους και μέγιστος των αρχαίων Ελλήνων ο θεός του φωτός Απόλλων, γεννήθηκε στην καρδιά των Κυκλάδων τη Δήλο που πριν ήταν άδηλος και το οποίο νησί φιλοξενεί το μοναδικό εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής. Κάθε χρόνο η 7η Ιουλίου είναι γιορτινή.

Κείμενο: Ασπασία Μπέτα  -  Φωτ. Google 

    Το ιερό νησί των αρχαίων Ελλήνων που σύμφωνα με τη μυθολογία φανερώθηκε στη Λητώ, καταδιωκόμενη από την Ήρα μέσα από τα κύματα του Αιγαίου για να γεννήσει σε αυτό τον Απόλλωνα και την Αρτέμιδα, μη το χάσετε! Είναι μία μαγεία η άφιξη στο νησί της Δήλου! Το λιμάνι μας οδηγεί με βήματα σε μεγάλο αριθμό αρχαίων πολιτισμών,  και σε άλλη διάσταση!

Το πλήθος των παρατηρητών εκφράζει μία γλυκειά ησυχία και ενστερνίζεται το σύνολο των ενεργειών που 'εμβολίζουν' και απογειώνουν τα όντα, πάρα πολλά χρόνια τώρα. Κατοικούν δίπλα ή ο ένας πάνω στον άλλον πολιτισμοί από την κλασσική, ελληνιστική, ρωμαϊκή και χριστιανική περίοδο. Δίχως τσιμέντα και επεμβάσεις. Στο νησί, ευτυχώς, δεν κατοικεί κανένας από μας.

    Μεταξύ Μυκόνου, Τήνου και Σύρου η νήσος Δήλος αποτελεί ένα στενό κομμάτι γης από ασβεστόλιθο. Ένας γεωλογικός σχηματισμός με το υψηλότερο τμήμα του να διαμορφώνεται από κάποιο σωρό γρανίτη, το όρος Κύνθος, στο μέσο περίπου του νησιού, μόλις 112μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο σκοπός της επισκέψεώς μας αφορά στο καλοκαίρι του 2008 και στο πανηγύρι της Αγίας Κυριακής τις παραμονές της εορτής της 7ης Ιουλίου (που προκύπτει μετά τη λειτουργία), όπως και στην επιτρεπτή διανυκτέρευση των τυχερών για τη μοναδική βραδιά της χρονιάς. Οι εκδηλώσεις ευεξίας κρατούν από παλιά, όταν ο Θησέας σταμάτησε στη Δήλο ενώ επέστρεφε με τους νέους και τις νέες από την Κρήτη -αφού εξουδετέρωσε το μινώταυρο- τιμώντας το θεό Απόλλωνα με γιορτές και χορεύοντας γύρω από το βωμό του το 'γέρανο' χορό.

    Τις προετοιμασίες τις εορτής περιγράφει μετά χαράς η π.επιμελήτρια λαογραφικού μουσείου Μυκόνου, Δήμητρα Σικινιώτου-Νάζου. "Τα μικρά 'εκκλησιδάκια' φροντίζουν με καθήκον οι μαυροφορεμένες γιαγιούλες που έχουν τα κλειδιά από τις 'λαλάδες' (γιαγιάδες) τους και θα παραδώσουν στους επόμενους να συνεχίσουν. Η ετοιμασία των φαγητών για το πανηγύρι γίνεται από την προηγούμενη ημέρα, τα κρέατα βράζουν ή ψήνονται, το αρνάκι γιαχνί ετοιμάζεται με τις σαλάτες, τα ορεκτικά, τις κρεμμυδόπιτες και τη μυκονιάτικη κοπανιστή. Ο χορός στη γιορτή πραγματεύεται το συρτό, καλαματιανό, μπάλο, μπαλαριστό και ζεϊμπέκικο και το ηχητικό τουμπάκι 'γεμίζει' την ατμόσφαιρα με διονυσιακά ακούσματα. Είναι όλα πολύ όμορφα".

    Το πανηγύρι της Δήλου, όπως και οι περισσότερες γιορτές της χώρας έχουν τις ρίζες τους βαθιά στο χρόνο καθ'ότι οι άνθρωποι δεν έτρωγαν κρέας συχνά, περίμεναν τις θυσίες των ζώων σε γιορτινό φαγοπότι, συνοδεία της χαράς της συνεύρεσης. Ο αρχαιολόγος και υπεύθυνος των αρχαίων της Δήλου, Παναγιώτης Χατζηδάκης αναφέρει στις σημειώσεις του (εκδ. ΟΛΚΟΣ).

"Στα χρόνια της Δηλιακής Ανεξαρτησίας (314-166 π.χ.) οι Ιεροποιοί, άρχοντες εντεταλμένοι στη διαχείρηση της περιουσίας του Ιερού και διάδοχοι των Αμφικτυόνων, δημοσίευαν τον οικονομικό απολογισμό χαραγμένο σε μία μαρμάρινη στήλη. Σε μία τέτοια επιγραφή του 178 π.χ. αναφέρονται λεπτομερώς τα έξοδα για τη γιορτή του Ποσειδώνα και τη γιορτή της Ειλεθυίας, η ενοικίαση ενός αγροκτήματος και μίας οικίας. Για τη γιορτή του Ποσειδώνα και τη συνεστίαση που ακολούθησε, το Ιερό δαπάνησε 650 δραχμές. Το είδος των εξόδων μας δίνει και το 'μενού' της εορτής: Βραστό και ψητό κρέας (ένα βόδι, ένας κόπρος, δύο κριάρια, τρία γουρουνόπουλα) και κρασί από την Κνίδο. Για επιδόρπιο προσφέρθηκε επίσης κρασί από την Κω με στραγάλια, ξερά σύκα και καρύδια. Συνολικά καταναλώθηκαν περίπου 1.500 λίτρα κρασί, ποσότητα ενδεικτική για το μεγάλο αριθμό ατόμων που συμμετείχαν στη γιορτή".

    Το αρχαιολογικό μουσείο της Δήλου είναι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα της Ελλάδας με σπάνια εκθέματα από γλυπτά, αγγεία, επιγραφές, θαυμάσια μωσαϊκά κ.α. Η Δήλος (μικρή Δήλος) και η αντικριστή Ρήνεια (μεγάλη Δήλος) τελούν υπό την προστασία του υπουργείου πολιτισμού και απαγορεύονται ο ελλιμενισμός σκαφών και η διανυκτέρευση ατόμων, χωρίς ειδική άδεια.

    Πέφτει το φως και μαζευόμαστε στο εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής, το οποίο χτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα.

Οι άρτοι έξω από την εκκλησία συμβολίζουν τους πέντε άρτους της ερήμου που ευλογήθηκαν και έφαγαν 5.000 άντρες και 7.000 γυναικόπαιδα, κατά την παράδοση. Ο πατήρ Πέτρος του Μητροπολιτικού ναού της Μυκόνου τελεί τη λειτουργία στον ιερό τόπο τα τελευταία 15 χρόνια συνεχίζοντας την αρτοκλασία που είναι οι τράπεζες της αγάπης, με τους πιστούς να γευματίζουν μετά τον εσπερινό, ενώ μας θυμίζει: "Από τον 19ο αιώνα υπάρχει το έθιμο της κοινής τράπεζας με παραδοσιακά μουσικά όργανα, όπου οι άνθρωποι έφερναν 'ρεφενέ' τα φαγητά τους για την πανήγυρη. Ο απώτερος σκοπός του εθίμου είναι ο πνευματικός (Εσπερινός, λειτουργία) και ο ψυχαγωγικός (Τράπεζα αγάπης, φαγητό, κρασί). Ένα ευγενικό αντάμωμα της αρχαίας ελληνικής ιστορίας με την ορθόδοξη παράδοση".

    Το Γυμνάσιον, ο χώρος που διεξάγεται ο εορτασμός, οικοδομήθηκε στις αρχές του 3ου αι. π.χ., ανακατασκευάστηκε αργότερα από τους Αθηναίους και καταστράφηκε το 88 π.χ. Αποτελείται από μία μεγάλη υπαίθρια αυλή με περιστύλιο, γύρω από την οποία αναπτύσσονταν οι αναγκαίοι χώροι για την άσκηση και την εκπαίδευση των νέων. Στη βόρεια πλευρά της Δήλου είναι το Εφηβείον, μία μεγάλη αίθουσα ανοικτή στο περιστύλιο με μαρμάρινα θρανία για (περίπου) 70 άτομα που (τότε) τα πλήρωσαν δύο πλούσιοι -Αθηναγόρας, Ζήνων- Αθηναίοι και αφιέρωσαν στο θεό Απόλλωνα.

Σε τούτο το χώρο είναι η ντόπια οικογένεια των Βλασσόπουλων που φροντίζει για το πανηγύρι τα τελευταία 45 χρόνια, μέχρι το καλοκαίρι του 2012. Φέτος η διαδικασία δεν θα προωθηθεί ένεκα των προβλημάτων, ο κόσμος έχει ενημερωθεί για τον μη ερχομό του και εμείς (όλοι μας) τονίζοντας την σπουδαιότητα και την αναγκαιότητα του ήθους του εθίμου αποτίουμε φόρο τιμής στην οικογένεια να συνεχίσει το έργο της, ελπίζοντας στο αύριο.

Ο πατέρας της φαμίλιας λοιπόν, οργάνωνε τον εορτασμό στην 30χρονη θητεία του σαν φύλακας των αρχαίων της Δήλου με τη συνέπεια της προσφοράς και το μεράκι, όπως και αρκετοί Μυκονιάτες για τους (περίπου) 200 νοματαίους που καταφθάνουν στο νησί, νύχτα. Μπακαλιάροι, γίδες, προβατόζουμο (δεν αντέχεται η μυρωδιά του), σαλάτες, γίγαντες (φασόλια) με πλήθος άλλων φαγητών και κρασιών, είναι όλα πρόσφορα και μπόλικα. Η κατανυκτική διάθεση των ανθρώπων ανατάται συνοδεία του βιολιού, της τσαμπούνας, του λαούτου και του ακορντεόν χωρίς ηχεία, με μία έκσταση στο χορό να 'αιωρείται'.

Οι περισσότεροι μιλούν, γελούν, τρώγουν, χαίρονται, ευχαριστούν, ξαναθυμούνται και χορεύουν αρκετές ώρες μετά τα μεσάνυχτα. Τούτο το βράδυ όμως η διανυκτέρευση των επισκεπτών εναπόκειται στους υπνόσακους παρέα με τον αγαμίδη (μεγάλη σαύρα) και όλη την πανίδα της Δήλου-κάποια ακούσαμε, άλλα τα είδαμε: Τριών ειδών οχιές, κουρούνες, κουνέλια, μαυροπετρίτες (μοναδικό είδος ν.Δήλου-Μυκόνου), γλάροι και κορμοράνοι.

Κι ενώ τα αγριόσκορδα μας 'τσιγκλούν' τη μύτη, η χέρσα περιοχή σχολαστικά ησυχάζει και η θαλάσσια ζωή, επίσης. Τα μαύρα πετρόψαρα (ροφοί, στείρες, σφυρίδες) συμβιώνουν στο πέλαγος του Αιγαίου με τα άσπρα πετρόψαρα (σαργοί, τσιπούρες, μελανούρια) και αρκετά αφρόψαρα (γαύροι, ζαργάνες, μαρίδες, γόπες).

    Ο ύπνος είναι ελαφρύς. Το Απολλώνειον φως ξεπροβάλλει από το βουναλάκι του Κύθνου και οδηγεί στον καφέ και το κοινό ποτήρι του κρασιού και των αρχαίων, που ο ένας περνά στο διπλανό του ώστε να κοινωνήσουν  όλοι, επιδιώκοντας τη μέθεξη των ανθρώπων με τον ουρανό. Παράλληλα καταφθάνει και η άσχημη ώρα της 'προσγείωσης' και του γυρισμού, η αναμονή του καϊκιού. Γλυκειά αναμονή, να μην ερχότανε ποτέ.-