Δηλώσεις

«Είμαι πολύ υπερήφανος!». Προφανώς, έχει πέσει ‘σύρμα’ από τους κύκλους να χρησιμοποιείται τούτο το επίθετο προς αποδυνάμωσιν της φαιάς-ορθής ουσίας και του ευ ζην. Πως εξηγείται, όταν άνθρωποι επιστήμονες, καλλιτέχνες, μεγάλοι αθλητές και άλλοι, αναφωνούν με έμφαση την πρόταση «Είμαι υπερήφανος…». Δηλαδή κοκορεύομαι, παινεύομαι, αποστασιοποιούμαι κλπ. Το αν κάποιος γονάτισε-με την έννοια της κόπωσης, δεν αφορά στους υπολοίπους, όπως και η έπαρση.

Η υπερηφάνεια ίσως, θα μπορούσε σαν ανθρώπινο συναίσθημα να ‘πετάει’ χαμηλότερα και μοναχικά, να χαίρεται βαθιά στην ολοκλήρωση ενός αξιόλογου έργου, όπου καλόν είναι, να το ομολογούν οι άλλοι. Ποτέ, αλαζονικώς. Η υπερηφάνεια συμπληρώνει τον κύκλο των 8 θανάσιμων αμαρτημάτων. «Είναι άρνησις Θεού, εφεύρεσις των δαιμόνων, εξουθένωσης των ανθρώπων, μητέρα της κατακρίσεως, απόγονος των επαίνων, απόδειξις ακαρπίας, φυγαδευτήριο της βοηθείας του Θεού, πρόδρομος της παραφροσύνης, πρόξενος πτώσεων, αιτία της επιληψίας, πηγή του θυμού, θύρα της υποκρίσεως, στήριγμα των δαιμόνων, φύλαξ των αμαρτημάτων, δημιουργός της ασπλαχνίας, άγνοια της συμπαθείας, πικρός κριτής, απάνθρωπος δικαστής, αντίπαλος του Θεού, ρίζα της βλασφημίας» (Άγιοι Πατέρες).

«Η μεγάλη λύπη κρύβει μέσα της, την υπερηφάνεια» (Άγιος Νεκτάριος).

Αλλά, και οι αρχαίοι Έλληνες ξεχώριζαν τις έννοιες σε δύο λέξεις: Περηφάνεια (όπως, επιφάνεια) και υπερηφάνεια ή υπεραφάνεια. Η πρώτη σημαίνει το περίβλεπτο (αυτό που φαίνεται γύρω-γύρω), το ευδιάκριτο, το απολύτως φανερό και άρα φωτεινό, καθαρό, ο περιφανής ή περίφανος άνθρωπος. Η δεύτερη σημαίνει αλαζονεία, ο υπερφίαλος  (υπέρ αφανής).

    Στην αντίθετη έννοια, λέξη και ακτή ‘κατοικεί’ στον ανθοστόλιστο κήπο της η ταπεινοφροσύνη, που συνεχίζει την παρατήρηση στις συνώνυμες και παράπλευρες αποδόσεις, της περί ου ο λόγος: Επιδεικτηκότητα, κοκόρεμα, επιτήδευση, προσποίηση, φιγούρα, επίδειξη, μόστρα.

Τελευταία, ακούγεται έτερον… «Είμαι πολύ ευλογημένος..!»

Κείμενο: Ασπασία Μπέτα – Φωτ. Νίκος Καββαδίας