Πριν το 1821

   Έλεγε ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, πως φτάνει και ένας μονάχα άνθρωπος, ζήλω πεπυρωμένος, για να αλλάξει όλη την κοινωνία! Αυτό ακριβώς έκανε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (1714-1779), απόστολος όχι μόνο της ορθόδοξης πίστεως αλλά και της ελληνικής παιδείας, συνέβαλε στην αφύπνιση του υπόδουλου Γένους μας με την γνώση την εποχή της Τουρκοκρατίας ενώ προφήτευσε τη λευτεριά. Γύρισε όλη τη Ρωμιοσύνη με τα πόδια 4 φορές κηρύττοντας και πράττοντας έργα, σχολεία και θαύματα. Τους θέριευε, τους 'φτέρωνε', τους έδειχνε το ορθό και τους κατηχούσε πως να απαλλαγούν από το σάπιο. Ο ίδιος δε, ονειρευόταν μία ελληνική κονωνία "κατοικία του Θεού", "κατοικία των αγγέλων". Η προτομή και οι διδαχές του βρίσκονται στο πατρικό του σπίτι, στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας.

Κείμενο-Φωτ. Ασπασία Μπέτα